Wat is anovulatie en een anovulatoire cyclus?

Je kunt elke menstruatiecyclus slechts een paar dagen zwanger worden. Deze dagen staan bekend als je vruchtbare periode en zijn de dagen voorafgaand aan en inclusief de dag van de ovulatie, waarop een eicel uit de eierstok wordt vrijgegeven.  Er kunnen echter enkele cycli zijn waarin er geen eicel wordt vrijgegeven. Dat noemt men anovulatie en treft vaak jonge meisjes die net zijn begonnen met hun menstruatie of vrouwen die de menopauze naderen. Ook gezonde vrouwen kunnen af en toe een cyclus hebben waarin ze niet ovuleren. 

Dus, wat is anovulatie en wat zorgt ervoor dat er geen eicel wordt vrijgegeven? Welke symptomen heb je als je niet ovuleert? En wat kun je eraan doen? Als je jezelf deze vragen hebt gesteld, lees dan verder om alles te weten te komen over anovulatie. 

1. Wat is ovulatie?

Ovulatie vindt plaats wanneer een van je eierstokken een eicel vrijgeeft. Je bent het vruchtbaarst op de dagen voorafgaand aan en op de dag van de ovulatie. Tijdens deze periode, die ongeveer 6 dagen duurt, maak je de meeste kans om zwanger te worden als je vrijt zonder voorbehoedsmiddelen te gebruiken.

2. Wat is anovulatie?

Anovulatie is wanneer er tijdens een menstruatiecyclus geen eicel uit je eierstok wordt vrijgegeven.  Het is niet ongebruikelijk dat dit af en toe gebeurt. Het kan zijn dat je de ene maand een anovulatoire cyclus hebt en dan de volgende cyclus wel gewoon ovuleert. 

Het kan zijn dat je een anovulatoire cyclus hebt zonder dat je het weet, aangezien je mogelijk nog steeds gewoon menstrueert. Je weet misschien niet dat je niet ovuleert tenzij je menstruatie stopt of je merkt het misschien als je een ovulatietest gebruikt en je geen LH-toename ziet. Onregelmatige menstruatie kan ook een teken zijn dat je niet ovuleert. 

Anovulatie kan chronisch zijn, wat betekent dat een vrouw in veel van haar cycli niet ovuleert. 

3. Waarom heb ik niet geovuleerd?

Anovulatie komt vaak voor tijdens bepaalde stadia van het reproductieve leven van een vrouw: 

• Meisjes die onlangs zijn begonnen met menstrueren. In het eerste jaar na de eerste menstruatie is het niet ongebruikelijk dat meisjes anovulatoire cycli hebben. 
• Vrouwen die de menopauze naderen. Vrouwen tussen de 40 en 50 jaar hebben meer kans op een hormoonverschuiving, wat vaker tot anovulatie kan leiden.¹

Het is mogelijk om anovulatoire cycli te hebben terwijl je vruchtbaar bent en daar zijn veel redenen voor.  Hieronder staan enkele mogelijke oorzaken.  Als je je zorgen maakt dat je anovulatoire cycli hebt, dien je je arts te raadplegen.

• Polycysteus-ovariumsyndroom (PCOS). Dit verwijst naar een aandoening waarbij een hormonale disbalans kleine cysten of onderontwikkelde eivormige follikels in de eierstokken heeft veroorzaakt. Het kan ook onregelmatige menstruatie, overtollig lichaamshaar, vette huid, gewichtstoename, depressie en onvruchtbaarheid veroorzaken. Sommige vrouwen hebben mogelijk PCOS zonder deze symptomen te ervaren en weten misschien niet dat ze de aandoening hebben totdat ze zwanger proberen te worden. Als je je zorgen maakt of vermoedt dat je PCOS hebt, neem dan contact op met je arts. Als je de diagnose PCOS hebt gekregen, kunnen ovulatietesten of vruchtbaarheidsmonitors misleidende resultaten opleveren, dus het is raadzaam deze niet te gebruiken. Vrouwen met PCOS kunnen tijdens hun hele cyclus een hoge LH-concentratie hebben, wat een LH-toename (piekvruchtbaarheid) kan opleveren, zelfs als dit niet het geval is.     
• Onder- of overgewicht hebben. Als je onder- of overgewicht hebt, kan dit ook voorkomen dat je ovuleert. Het bereiken van een gezond gewicht kan je vruchtbaarheid helpen en het risico op ovulatiestoornissen verminderen.
• Te veel lichaamsbeweging. Te veel lichaamsbeweging gedurende een langere periode, zoals hardlopen over lange afstanden, kan er ook voor zorgen dat de ovulatie stopt. Door de intensiteit en het trainingsvolume te verminderen, kun je je lichaam weer in balans brengen. 
• Stress en angst. Het is raadzaam je arts te raadplegen als je denkt dat je stressniveaus je verhinderen om te ovuleren.
• Medicatie.  Sommige medicijnen kunnen de ovulatie beïnvloeden, inclusief anticonceptie.  Controleer altijd alle medicijnen die je gebruikt.

4. Wat zijn de symptomen van anovulatie?

Veel vrouwen hebben mogelijk een anovulatoire cyclus zonder dat ze het merken. Anovulatie zelf vertoont geen symptomen.  Het is misschien gemakkelijker om te zoeken naar tekenen dat je ovuleert.

5. Wat zijn de tekenen dat je ovuleert?

Als je de gebruikelijke tekenen van ovulatie ziet, is de kans groot dat je ovuleert. Hieronder vallen:

• Een toename van het LH-hormoon. Een ovulatietest detecteert of er een toename is van het luteïniserend hormoon (LH). Dit gebeurt 12-24 uur voordat je ovuleert. Als je PCOS hebt, kun je echter misleidende resultaten krijgen bij het gebruik van een ovulatietest vanwege de hoge LH-concentratie gedurende de hele cyclus. Daarom worden ovulatietesten niet aanbevolen als je de diagnose PCOS hebt gekregen.  
• Regelmatige menstruatie. Als je ovuleert, heb je waarschijnlijk een relatief voorspelbare menstruatiecyclus die ongeveer 24 tot 32 dagen duurt. Afwezige menstruatie of zeer lange (meer dan 40 dagen) of korte (minder dan 20 dagen) cycli kunnen erop wijzen dat je niet ovuleert.   Maar zelfs als je menstruatie normaal en regelmatig is, is anovulatie mogelijk.
• Verandering in basale lichaamstemperatuur. De rusttemperatuur van je lichaam stijgt lichtjes na de ovulatie.   Veel andere factoren kunnen echter een verhoging van de lichaamstemperatuur veroorzaken, dus dit is geen erg nauwkeurige meting.
• Veranderingen in vaginale afscheiding. Net voordat je ovuleert, merk je misschien dat je meer heldere, natte en rekbare vaginale afscheiding hebt. Nadat je ovuleert, wordt het baarmoederhalsslijm mogelijk dikker, troebeler en minder opvallend.  Het in de gaten houden van baarmoederhalsslijm is moeilijk en vereist deskundige begeleiding, dus het kan moeilijk zijn om de ovulatie met deze methode te bevestigen. Het is ook belangrijk op te merken dat veranderingen in vaginale afscheiding een teken van infectie kunnen zijn, dus raadpleeg je arts als deze abnormaal is.
   

6. Hoe vaak komt anovulatie voor?

Anovulatie komt vrij vaak voor en treft 1 op de 10 vrouwen². Hoewel gezonde vrouwen een anovulatoire cyclus kunnen hebben, hangt de kans dat dit gebeurt ook af van de leeftijd en het lichaamsgewicht. 

7. Welke behandeling is er voor anovulatie?

Af en toe een anovulatoire cyclus is heel gewoon en niets om je zorgen over te maken.  Als je echter denkt dat je vaker anovulatie hebt, kun je het beste je arts raadplegen. Soms kan chronische anovulatie worden opgelost door veranderingen in levensstijl, zoals gewichtsverlies of gewichtstoename, of door intensieve training te verminderen.

8. Kan ik zwanger worden met anovulatie?

Ovulatiestoornissen, zoals chronische anovulatie of onregelmatig ovuleren, treffen 1 op de 4 stellen met onvruchtbaarheid¹. Je kunt alleen zwanger worden als er een eicel wordt vrijgegeven, dus niet tijdens een anovulatoire cyclus.