Hoelang duurt een menstruatiecyclus?

Dr Joanna Pike

Engelse versie beoordeeld door Dr Joanna Pike in feb 17, 2021

Hoelang duurt een menstruatiecyclus?

Weet je hoelang een menstruatiecyclus duurt? In de schoolboeken staat 28 dagen, maar uit een onderzoek onder meer dan 30.000 vrouwen bleek dat 87% een cyclus had die tussen 23 en 35 dagen duurde1​. Misschien denk je dat jouw cyclus perfect verloopt, maar veel vrouwen uit dit onderzoek ontdekten dat hun werkelijke cycluslengte anders was dan ze aanvankelijk dachten; 52% zag een verschil van maximaal 5 dagen tussen de cycli. Wil je weten wat het verband is tussen vruchtbaarheid en je menstruatiecyclus, hoelang een menstruatiecyclus duurt en waarom sommige vrouwen onregelmatige menstruaties krijgen? Lees dan verder.

Hoe kan het kennen van je menstruatiecyclus je helpen zwanger te worden?

Inzicht in je menstruatiecyclus maakt het eenvoudiger om te weten op welke dagen van de maand je het meest vruchtbaar bent, zodat je het vrijen daarop kunt afstemmen en je meer kans hebt om zwanger te worden. Een op de zes koppels in het Verenigd Koninkrijk heeft moeite om zwanger te raken1​. Sommige stellen lukt het niet om zwanger worden omdat ze vrijen op het verkeerde moment, een moment dat niet valt in de periode van de cyclus waarin een vrouw vruchtbaar is. De duur van je menstruatiecyclus zegt iets over wanneer de vruchtbaarheidsperiode is, maar veel vrouwen weten niet precies hoelang hun menstruatiecyclus duurt of ze beseffen niet dat hun cycli kunnen variëren en berekenen hun vruchtbare dagen zo verkeerd. Als je zwanger wilt worden, kan inzicht in je menstruatiecyclus en ovulatie je helpen het juiste moment te kiezen, en zo de kans op bevruchting vergroten. 

Wat gebeurt er tijdens je menstruatiecyclus?

Je menstruatiecyclus is per definitie een 'cyclisch proces' van ongeveer een maand, waarbij de eerste dag van de menstruatie (d.w.z. het begin van je ongesteldheid) het begin is en de dag vóór je volgende menstruatie het einde van een menstruatiecyclus is. Dit is wat er gebeurt tijdens een normale menstruatiecyclus:

  1. De eierstokken krijgen een chemisch signaal van follikelstimulerend hormoon (FSH), waardoor sommige follikels (met onrijpe eicellen) in de eierstokken zich beginnen te ontwikkelen.  
  2. Uiteindelijk wordt één eicel dominant en als het rijp is, geeft de eierstok het volwassen eicel vrij in de eileider, waar het eicel bevrucht kan worden als er sperma aanwezig is.  
  3. Op het moment waarop de eierstok zich voorbereidt op het vrijgeven van een eicel, wordt het baarmoederslijmvlies dikker ter voorbereiding op het ontvangen van een bevruchte eicel. 
  4. Het eicel reist door de eileider. 
  5. Als het eicel niet binnen 24 uur na de ovulatie wordt bevrucht, sterft het af en verlaat het uiteindelijk het lichaam tijdens je menstruatie. 
  6. Het baarmoederslijmvlies laat los en verlaat het lichaam als menstruatiebloed. 

 

 

Veel mensen denken dat de ovulatie (als het eicel wordt vrijgegeven door de eierstok) plaatsvindt op een vaste dag bij een bepaalde lengte van de cyclus, maar uit onderzoeken blijkt iets anders. Bij een vrouw met een cyclus van 28 dagen, is het mogelijk dat de ovulatie plaatsvindt op een willekeurige dag gedurende een periode van 10 dagen. Dat de ovulatie precies na 14 dagen zou plaatsvinden (in een typische cyclus van 28 dagen) is het ideale beeld uit de schoolboeken. Uit onderzoeken blijkt dat het net zo waarschijnlijk is, of zelfs nog waarschijnlijker, dat je ovuleert in de dagen daarna. Slechts 20% van de vrouwen ovuleert op dag 14, terwijl 27,1% op dag 15 en 21% op dag 16 ovuleert.

Wat hebben hormonen ermee te maken?

Hormonen regelen de menstruatiecyclus, met als belangrijkste hormonen oestrogeen, luteïniserend hormoon (LH), follikelstimulerend hormoon (FSH) en progesteron.

Aan het begin van de menstruatiecyclus, in het gedeelte dat bekend staat als de folliculaire fase, stimuleert FSH de ontwikkeling van een aantal follikels in de eierstokken. Elke follikel bevat één eicel. Naarmate de follikels zich ontwikkelen, produceren ze oestrogeen, en naarmate het oestrogeengehalte toeneemt, wordt het slijmvlies van de baarmoeder dikker. Hoge oestrogeenniveaus worden ook in verband gebracht met het verschijnen van 'spermavriendelijk' baarmoederhalsslijm. De stijging van oestrogeen veroorzaakt uiteindelijk een plotselinge stijging (of 'toename') van LH die ongeveer 24 - 36 uur vóór de ovulatie optreedt (wanneer de eicel uit de eierstok komt). 

Nadat tijdens de ovulatie een eicel is vrijgekomen, wordt de voormalige follikel een celmassa die het corpus luteum (gele lichaam) wordt genoemd en die het hormoon progesteron afgeeft. De progesteronniveaus stijgen tijdens de tweede helft van de menstruatiecyclus, ook wel de luteale fase genoemd, en helpt de baarmoeder zich voor te bereiden op de innesteling van een bevruchte eicel. Als er geen bevruchting plaatsvindt, zullen de oestrogeen- en progesteronniveaus dalen en begint je menstruatie. 

Wat is een vruchtbaarheidsperiode?

Je vruchtbaarheidsperiode is de periode in je menstruatiecyclus waarin je zwanger kunt worden. De dag vóór de ovulatie en de dag waarop je ovuleert, staan bekend als je 'dagen van hoge vruchtbaarheid', maar aangezien sperma tot 5 dagen in het lichaam van een vrouw kan overleven, ben je ook vruchtbaar in de paar dagen vóór de ovulatie. Als een eicel eenmaal is vrijgekomen, overleeft het tot 24 uur, dus ook in deze periode blijf je vruchtbaar. Buiten deze vruchtbaarheidsperiode is de kans op een zwangerschap hoogst onwaarschijnlijk.

Omdat veel vrouwen hun cycluslengte verkeerd berekenen, en omdat er natuurlijke variatie is, kun je je vruchtbaarheidsperiode eenvoudig verkeerd inschatten. Bij veel koppels die proberen zwanger te raken, lukt het simpelweg niet vanwege een verkeerde timing, waardoor ze op de verkeerde dagen vrijen. Zoals we eerder besproken hebben, kan de dag van ovulatie voor een specifieke cycluslengte nog steeds variëren en zich voordoen in een periode van 10 dagen. Eén manier om meer inzicht te krijgen in je vruchtbaarheidsperiode, is het doen van een ovulatietest om te zien wanneer je ovuleert. Een ovulatietest stelt je LH-toename vast, die zich 24 tot 36 uur voor het vrijkomen van een eicel voordoet, dus je moet elke dag een ovulatietest doen vanaf de eerste dag dat je kunt ovuleren totdat je een toename ziet. Sommige ovulatietesten stellen ook de stijging van het oestrogeen vast die optreedt vóór de LH-toename, waardoor extra dagen met hoge vruchtbaarheid worden vastgesteld.  

Wat is een menstruatiecyclus en welke rol speelt leeftijd?

Je kunt je menstruatiecyclus zien als een biologische kalender die begint op de eerste dag van je menstruatie en loopt tot de dag vóór het begin van de volgende menstruatie. Meisjes kunnen vanaf 10 jaar al voor het eerst ongesteld worden, of pas op hun 16e, hoewel 12 jaar de gemiddelde leeftijd is. Als een vrouw door de menopauze gaat, stopt haar menstruatie. Meestal gebeurt dat als ze eind veertig tot begin vijftig is. 

Hoewel de vruchtbaarheid begint te dalen vanaf de leeftijd van 35 jaar, kan een vrouw tot de menopauze nog steeds zwanger worden, zolang ze geen andere vruchtbaarheidsproblemen heeft. Als je echter jonger dan 35 jaar bent en niet binnen een jaar zwanger wordt (binnen zes maanden als je 35 - 40 jaar oud bent of direct als je ouder bent dan 40), ga dan naar je arts. 

De menstruatiecyclus verschilt echter sterk van vrouw tot vrouw. Net zoals het moment van de eerste menstruatie en de menopauze van vrouw tot vrouw verschillen, zal ook de lengte van de menstruatiecyclus variëren. 

Wat is een normale menstruatiecycluslengte?

Je hebt misschien op school geleerd dat de menstruatiecyclus 28 dagen is en veel vrouwen denken ten onrechte dat dit bij hen ook zo is. Soms lijkt het alsof je cyclusengte altijd gelijk is, maar in de praktijk is het vaak anders. Een Clearblue-onderzoek onder 32.595 vrouwen die probeerden zwanger te raken met behulp van de Ovulatietest met verbinding, leverde belangrijke inzichten op over hoe verschillend en persoonlijk menstruatiecycli zijn. Er zijn niet alleen verschillen van vrouw tot vrouw, maar ook tussen cycli bij dezelfde vrouw. Voor het onderzoek registreerden vrouwen hun cycluslengte en die werd vervolgens geanalyseerd. De feitelijke gegevens lieten significante verschillen zien tussen wat ze dachten dat hun cycluslengte was en hoelang de cyclus in werkelijkheid duurde.

Toen vrouwen werd gevraagd om hun cycluslengte de eerste keer te noteren, dacht 31,1% van de vrouwen dat de cyclus 28 dagen was. Het percentage vrouwen dat zelf een cyclus van 28 dagen meldde, daalde tot 23,3% naarmate meer cycli werden geregistreerd met een app.  

Maar zelfs dit percentage cycli van 28 dagen bleek een overschatting te zijn. Het onderzoek gebruikte gegevens van het Ovulatietestsysteem met verbinding​. De gegevens uit de ovulatietesten toonden aan dat slechts 12,4% van de vrouwen een werkelijke cycluslengte van 28 dagen had. 

Hoewel 28 dagen nog steeds de meest voorkomende gemiddelde cycluslengte was binnen het bereik van 17 tot 35 dagen, komt het minder vaak voor dan je op basis van de definities in schoolboeken zou verwachten. Wat is dus een normale, lange of korte menstruatiecyclus? 

  • Een normale cyclus is tussen 21 en 35 dagen. 
  • Een korte cyclus is er een die korter dan 21 dagen duurt. 
  • Een lange cyclus is er een die langer dan 35 dagen duurt. 

Een vrouw kan echter van cyclus tot cyclus verschillen zien in het aantal dagen dat een cyclus duurt. Als je zwanger wilt worden kan dit lastig zijn, omdat het dan moeilijk is de vruchtbaarheidsperiode te bepalen door alleen een kalender te gebruiken. Zelfs als een vrouw een menstruatiecyclus heeft met weinig tot geen variatie, kan het voorspellen van haar vruchtbaarheidsperiode moeilijk zijn, aangezien de dag waarop ze ovuleert kan variëren.  
 

Wat veroorzaakt lange en korte menstruatiecycli?

Hormonen, zoals FSH, oestrogeen en progesteron, bepalen elke fase van je menstruatiecyclus. Er is een verband tussen korte menstruatiecycli en een hogere concentratie oestrogeen in de folliculaire fase en een vroegere stijging van FSH (follikelstimulerend hormoon). Langere cycli houden ook geregeld verband met hormonen, vaak met hogere concentraties van het luteïniserend hormoon (LH) en lagere oestrogeenniveaus in de folliculaire fase. Verder kunnen zowel lange als korte cycli ook het gevolg zijn van anovulatie, dat is wanneer de eierstok tijdens die cyclus geen eicel vrijgeeft.

Wat is een onregelmatige menstruatie?

Je hebt een onregelmatige menstruatie als de lengte van je menstruatiecyclus - het aantal dagen tussen je menstruaties - telkens anders is. Het kan zijn dat je te vroeg of te laat ongesteld wordt of dat je een menstruatie helemaal overslaat.

In het Clearblue-onderzoek verschilden de cycluslengtes niet alleen tussen vrouwen, maar was er zelfs sprake van verschillen van maand tot maand bij dezelfde vrouw. Uit het onderzoek bleek dat minder dan 1% van de vrouwen dezelfde cycluslengte had gedurende vier opeenvolgende cycli en 52,3% had cycluslengtes die vijf of meer dagen afweken van elkaar1​. Dus variabele cycli en onregelmatige menstruaties komen vaker voor dan je misschien denkt, en dit is volkomen normaal. Als de lengte van de cyclus de enige informatie is die een vrouw gebruikt om te bepalen wanneer ze moeten vrijen als ze zwanger wil worden, kan het zijn dat ze niet zo snel zwanger wordt als ze zou willen, aangezien haar vruchtbaarheidsperiode van maand tot maand kan variëren.

Hoewel enige variabiliteit in de lengte van je cyclus normaal is, kunnen extreme onregelmatigheden in de cyclus wijzen op een onderliggend medisch probleem dat invloed kan hebben op de vruchtbaarheid. Perimenopauze of anovulatie (wanneer een eierstok geen eicel vrijgeeft) kan de oorzaak zijn van deze onregelmatige menstruatie, dus neem contact op je arts of gynaecoloog als je zeer onregelmatige menstruaties hebt.

Andere oorzaken van onregelmatige of gemiste menstruaties kunnen zijn:

Waarom en hoe moet je je menstruatiecyclus volgen als je probeert zwanger te worden?

Als je je menstruatiecyclus enkele maanden bijhoudt, krijg je een nauwkeuriger beeld van je gemiddelde cycluslengte. Het is goed dit te weten, omdat het je helpt bij het berekenen van de dagen waarop je kunt beginnen met de ovulatietesten​.

Een ovulatietest kan je helpen beter te plannen als je zwanger wilt worden, omdat hij aangeeft wanneer je een LH-toename hebt. En er zijn zelfs tests die ook je oestrogeenniveaus meten, zodat je de vruchtbaarheidsperiode nog iets ruimer kunt vaststellen. 

Veelgestelde vragen over je menstruaties en vruchtbaarheid

Hoeveel dagen na de menstruatie ben je het meest vruchtbaar?

Dit hangt af van de lengte van je menstruatiecyclus en wanneer je ovuleert. Als je op dag 15 ovuleert en je menstruatie eindigt op dag 5, begint je vruchtbaarheidsperiode op dag 10, dus 5 dagen nadat de menstruatie gestopt is. De vruchtbaarheidsperiode begint voordat je ovuleert, omdat sperma tot 5 dagen na de seks kan overleven​.

Betekent een regelmatige menstruatie dat je vruchtbaar bent?

Naast ovulatie en regelmatige menstruatie zijn er echter nog andere factoren die de vruchtbaarheid kunnen beïnvloeden, zoals gezonde eileiders, endometriose enz.

Hoeveel dagen per maand ben je vruchtbaar?

Als een eicel eenmaal is vrijgekomen, kan het maximaal 24 uur overleven, maar aangezien sperma maximaal 5 dagen kan overleven duurt je vruchtbaarheidsperiode ongeveer 6 dagen, omdat je enkele dagen voor de ovulatie kunt vrijen en daardoor toch zwanger kunt worden. De beste tijd om te vrijen is in de dagen voorafgaand aan de ovulatie en op de dag van de ovulatie zelf. Deze vruchtbaarheidsperiode kan per vrouw en per cyclus verschillen, dus een eenvoudige manier om erachter te komen, is een ovulatietest doen.

Kun je 5 dagen nadat je menstruatie is begonnen zwanger worden?

Een eicel overleeft slechts 24 uur nadat het is vrijgekomen. Als het eicel sterft, kan het niet worden bevrucht en kun je die cyclus niet zwanger worden.

De vruchtbaarheidsperiode duurt langer dan de 24 uur die de eicel overleeft, omdat sperma tot 5 dagen na de seks kan blijven leven.

De vruchtbaarheidsperiode duurt daarom meestal 6 dagen. Als je probeert zwanger te worden, kunnen ovulatietesten deze vruchtbaarheidsperiode tijdens elke cyclus vaststellen, maar ze mogen niet worden gebruikt als anticonceptiemiddel.

Kan sperma overleven in menstruatiebloed?

Dat hangt ervan af wanneer je ovuleert in je cyclus. Als je menstruatie bijvoorbeeld op dag 5 stopt en je ovuleert op dag 10 van je menstruatiecyclus, bestaat de kans dat je 5 dagen na je menstruatie zwanger wordt.

Menstruatiecycli verschillen van vrouw tot vrouw en je kunt een verschil in lengte opmerken als je bijhoudt wanneer je menstrueert. Deze variatie is volkomen normaal, maar kan het moeilijker maken de (meest vruchtbare) dagen te plannen om te vrijen, als je probeert zwanger te worden. Je kunt giswerk deels voorkomen door met een ovulatietest je meest vruchtbare dagen vast te stellen.

  1. Real-life insights on menstrual cycles and ovulation using big data, I. Soumpasis, B. Grace, S. Johnson, Human Reproduction Open, pag. 1-9 (2020)
find-your-most-fertile-days

Je meest vruchtbare dagen vinden

Ovulatietesten zijn een nauwkeurige en eenvoudige manier om je meest vruchtbare dagen te identificeren om je kansen om zwanger worden te maximaliseren.

promoboxe-ADOT

Ovulatietest Geavanceerd Digitaal

In elke cyclus zijn er slechts enkele dagen waarop een vrouw vruchtbaar is. Als je zwanger probeert te worden, is het dus erg belangrijk dat je op deze dagen vrijt. De Clearblue® Ovulatietest Geavanceerd Digitaal is de eerste en ENIGE test die tijdens elke cyclus meestal 4 of meer vruchtbare dagen vaststelt.