Menstruatiekrampen: oorzaken en tips om ermee om te gaan

Er is een reden dat veel vrouwen bang zijn om ongesteld te worden of er negatieve aanduidingen voor gebruiken, zoals 'de vloek van Eva'. Als je menstruatie pijnlijk is (en je dus last hebt van menstruatiekrampen), is het begrijpelijk dat je een dag of twee in bed wilt liggen met een warmwaterkruik. Komt dit je bekend voor, lees dan verder voor meer informatie over wat menstruatiekrampen zijn, wat ze veroorzaakt en enkele tips om je te helpen met menstruatiekrampen om te gaan.

Wat zijn menstruatiekrampen en hoe voelt het?

Menstruatiekrampen, of menstruatiepijn, worden door medici 'dysmenorroe' genoemd.

Menstruatiekrampen treden meestal vlak voor en tijdens de menstruatie op, en de meeste pijn is voelbaar in de buikstreek. Je kunt echter ook last krijgen van pijn in de onderrug of zelfs van pijn die uitstraalt naar de dijen.

Menstruatiekrampen kunnen aanvoelen als een doffe en aanhoudende pijn of als een krampende, hevige pijn.

Voordat we de oorzaken van menstruatiekrampen gaan bespreken, is het belangrijk om wat dieper in te gaan op de verschillende soorten dysmenorroe:

• Primaire dysmenorroe. Dit is in wezen een medische benaming voor de gebruikelijke menstruatiekrampen die vlak voor of tijdens de menstruatie optreden en geen verband houden met andere gezondheidsproblemen. Primaire dysmenorroe komt vaker voor bij jonge meisjes (die pas sinds kort menstrueren) en bij veel vrouwen wordt de pijn minder naarmate ze ouder worden. Sommige vrouwen merken ook dat ze na de bevalling minder last hebben van menstruatiekrampen.
• Secundaire dysmenorroe. Er is sprake van secundaire dysmenorroe wanneer menstruatiekrampen worden veroorzaakt door een aandoening in de voortplantingsorganen (bijvoorbeeld endometriose, waarbij weefsel dat lijkt op baarmoederslijmvlies buiten de baarmoeder groeit). Secundaire dysmenorroe is meestal veel erger dan gewone menstruatiepijn en duurt vaak langer. Het kan zelfs een paar dagen voor de menstruatie beginnen, waarbij de pijn in de loop van de menstruatie erger wordt. In sommige gevallen gaat het zelfs na de menstruatie niet weg. Menstruatiepijn die wordt veroorzaakt door een onderliggende aandoening treft meestal vrouwen van 30 tot 45 jaar.

---

Wat is de oorzaak van menstruatiekrampen?

Primaire en secundaire dysmenorroe heeft verschillende oorzaken, dus die behandelen we hier apart:

Oorzaken van primaire dysmenorroe (normale menstruatiekrampen)

Dit type menstruatiekrampen ontstaat doordat de spierwand van de baarmoeder tijdens de menstruatie samentrekt. Hoewel samentrekkingen van de baarmoeder altijd voorkomen, zijn ze meestal zo mild dat je ze niet voelt.

Maar tijdens de menstruatie trekt de baarmoeder sterker samen om ervoor te zorgen dat het baarmoederslijmvlies loslaat. Je denkt misschien dat die samentrekking de pijn veroorzaakt, maar het is iets ingewikkelder dan dat.

Als je baarmoeder samentrekt, worden de bloedvaten in het baarmoederslijmvlies samengedrukt. Hierdoor wordt de bloedtoevoer tijdelijk onderbroken, waardoor ook de zuurstoftoevoer naar de weefsels van de baarmoeder wordt afgesneden. Door dit gebrek aan zuurstof geven de weefsels chemicaliën vrij die pijn veroorzaken, prostaglandinen genaamd.

Prostaglandinen doen de spieren en bloedvaten van de baarmoeder nog meer samentrekken en de prostaglandineniveaus zijn op de eerste dag van de menstruatie meestal het hoogst. Wanneer het baarmoederslijmvlies loslaat, neemt de hoeveelheid prostaglandinen af en vermindert de pijn.

Het is onduidelijk waarom sommige vrouwen meer pijn hebben dan andere. Eén mogelijke reden is dat sommige vrouwen ondraaglijke menstruatiekrampen krijgen doordat ze meer prostaglandinen aanmaken, wat een intensere pijn veroorzaakt.

Oorzaken van secundaire dysmenorroe

Dit type menstruatiekrampen wordt veroorzaakt door een onderliggende medische aandoening, zoals:

• endometriose. Er is sprake van endometriose wanneer de cellen of weefsels die normaal in het baarmoederslijmvlies voorkomen buiten de baarmoeder groeien, zoals in de eileiders of eierstokken. Wanneer deze cellen tijdens de menstruatie worden afgestoten, kan dit leiden tot hevige en zelfs ondraaglijke menstruatiekrampen.
• fibromen. Dit zijn goedaardige gezwellen die in of rond de baarmoeder kunnen groeien en de menstruatie zwaarder en pijnlijker maken.
• pelvic inflammatory disease. Dit is een aandoening die wordt veroorzaakt door een bacteriële infectie in de baarmoeder, eileiders en eierstokken, waardoor ernstige ontstekingen ontstaan.
• adenomyose. Deze aandoening lijkt op endometriose, maar bij adenomyose groeit het weefsel in de spierwand van de baarmoeder, waardoor menstruaties bijzonder pijnlijk zijn.

Het bovenstaande is geen medisch advies, raadpleeg je arts als je denkt dat je een van de bovenstaande aandoeningen hebt.

---

Hoe weet je of je last hebt van ernstige menstruatiekrampen?

Iedereen ervaart pijn anders, en wat jij ernstige menstruatiekrampen vindt, kan anders worden ervaren door iemand die een andere pijnbeleving heeft. Als je je menstruatiekrampen als ernstig ervaart, ongeacht of je de pijn zo zwaar vindt dat je moeite hebt om uit bed te komen, is het de moeite waard om er met je arts over te praten. Misschien is de vraag niet of je veel pijn hebt, maar of de pijn die je hebt door je menstruatie of door iets anders wordt veroorzaakt.

Bij menstruatiekrampen kun je last hebben van het volgende:

• kramp of een kloppend gevoel, soms in combinatie met hevige pijn in de onderbuik;
• pijn die één tot drie dagen voor de menstruatie begint (sommige vrouwen krijgen al een week voordat de menstruatie begint last van krampen), die vaak één dag na het begin van de menstruatie erger wordt en dan na ongeveer twee tot drie dagen verdwijnt;
• een doffe en voortdurende pijn;
• pijn die soms uitstraalt naar de onderrug en dijen;
• een gevoel van druk in de buik.

Naast de pijn kun je andere menstruatiesymptomen hebben, zoals:

• misselijkheid;
• dunne ontlasting of zelfs diarree (omdat een hoog prostaglandineniveau de spieren van je darmen kan doen samentrekken);
• hoofdpijn;
• duizeligheid.

---

Menstruatiekrampen behandelen en verlichten

Meestal kun je thuis gemakkelijk iets doen aan je menstruatiekrampen. Zo kan een van de volgende dingen helpen bij menstruatiekrampen:

• licht intensieve lichaamsbeweging, zoals zwemmen, wandelen of fietsen;
• een warmtekussen of een warmwaterkruik met een theedoek eromheen op je buik leggen;
• een warm bad of douche nemen om de spieren te helpen ontspannen;
• een ontspanningstechniek proberen, zoals yoga (er bestaat zelfs yoga voor menstruatiekrampen), om je af te leiden van de pijn;
• een zachte massage, bijvoorbeeld met lichte en cirkelvormige bewegingen over je onderbuik.

Als deze technieken niet helpen bij hevige menstruatiekrampen en je denkt dat je misschien medicijnen nodig hebt om de pijn te verlichten, vraag dan medisch advies aan je arts of apotheker.

---

Waarom je menstruatiekrampen kunt hebben zonder menstruatie

Soms kun je last hebben van menstruatiekrampen terwijl je menstruatie nog niet is begonnen, maar ook zonder dat je verwacht binnenkort ongesteld te worden. Er zijn een paar redenen voor menstruatiekrampen zonder ongesteld te zijn, zoals:

• je wordt binnenkort ongesteld. Bij sommige vrouwen beginnen de menstruatiekrampen enkele dagen voordat hun menstruatie begint, dus de krampen kunnen gewoon een teken zijn dat je binnenkort ongesteld wordt.
• ovulatiepijn. Misschien heb je last van ovulatiepijn, pijn die je halverwege je cyclus vanwege je ovulatie ervaart en die je vaak aan één kant van je onderbuik voelt. Ovulatiepijn kan aanvoelen als een doffe kramp, dus het is gemakkelijk te verwarren met menstruatiekramp.
• vroege zwangerschap. Aan het begin van de zwangerschap kun je buikkrampen voelen die lijken op menstruatiekrampen, meestal als gevolg van het uitzetten van je baarmoeder of de neveneffecten van hormonale veranderingen, zoals constipatie. Doe een zwangerschapstest als je denkt zwanger te zijn. Ga bij hevige pijn onmiddellijk naar je arts, want dit kan wijzen op een buitenbaarmoederlijke zwangerschap.
• pelvic inflammatory disease. Zoals hierboven al uitgelegd, kan deze aandoening menstruatiekrampen verergeren, maar ook op andere momenten van de maand kan deze buikkrampen of bekkenpijn veroorzaken.
• endometriose. Endometriose kan je menstruatiekrampen verergeren, maar ook op andere momenten van je cyclus kramp veroorzaken.
• fibromen. Dit zijn goedaardige gezwellen die in of rond de baarmoeder kunnen groeien en kramp of pijn kunnen veroorzaken, zelfs als je niet ongesteld bent.
• prikkelbaredarmsyndroom (PBS). Dit is een aandoening van het spijsverteringsstelsel die krampen in de maag of darmen kan veroorzaken, die kunnen aanvoelen als menstruatiekrampen.

Er is ook een heel kleine kans dat krampen die niet door je menstruatie worden veroorzaakt op een ernstiger gezondheidsprobleem wijzen, zoals kanker, dus ga naar de dokter als de pijn aanhoudt. Zelfs als je vermoedt dat de onderliggende oorzaak een zwangerschap is of een aandoening zoals pelvic inflammatory disease, endometriose of fibromen, is het altijd het veiligst om medische hulp in te roepen. Zo krijg je zeker de zorg of behandeling die je nodig hebt.

---

Verschil tussen menstruatiekrampen en krampen in de vroege zwangerschap

Aan het begin van de zwangerschap kun je krampen voelen die op menstruatiekrampen lijken, maar er is een klein verschil in hoe het voelt. Het begin van de zwangerschap kan gepaard gaan met de volgende symptomen:

• innestelingsbloeding. Dit is een kleine bloeding die optreedt wanneer de bevruchte eicel zich innestelt in het baarmoederslijmvlies. Het wordt vaak omschreven als een prikkend, trekkend of tintelend gevoel en is meestal niet zo sterk als de krampen die je tijdens je menstruatie voelt.
• pijn aan de ligamenten. Wanneer je ligamenten uitrekken om plaats te bieden aan je groeiende babybuik, kun je aan één kant van je onderbuik een hevige kramp voelen.
• constipatie. Dit is een veelvoorkomend symptoom in de vroege zwangerschap en kan pijn in de maag- of darmstreek veroorzaken.
• gasvorming in het spijsverteringsstelsel. Deze pijn voel je meestal rond de maag en gaat vaak gepaard met een opgeblazen gevoel.
• buitenbaarmoederlijke zwangerschap. Bij een buitenbaarmoederlijke zwangerschap nestelt een bevruchte eicel zich ergens buiten de baarmoeder. Dit is een ernstige aandoening, die intense pijn/kramp kan veroorzaken en waarvoor je meteen naar de dokter moet gaan.

Veelgestelde vragen over menstruatiekrampen

Kunnen menstruatiekrampen de vruchtbaarheid beïnvloeden?

Over het algemeen zijn menstruatiekrampen een normaal onderdeel van de menstruatiecyclus en hebben ze geen invloed op je vruchtbaarheid. Als de pijn echter wordt veroorzaakt door een onderliggende aandoening zoals endometriose of pelvic inflammatory disease, kan het bijbehorende littekenweefsel het moeilijker maken voor het sperma om de eicel in de eileider te bereiken. Dit kan gevolgen hebben voor je vruchtbaarheid. Raadpleeg je arts als je je zorgen maakt.

Waarom heb ik krampen zonder ongesteld te zijn?

Het is niet ongewoon om krampen te krijgen in de dagen voorafgaand aan de menstruatie, dus mogelijk word je binnenkort ongesteld. Of je kunt zwanger zijn, dus doe een zwangerschapstest of ga naar de dokter als je denkt dat dit een mogelijkheid is. Als je halverwege tijdens je cyclus kramp voelt, kan het ovulatiepijn zijn, ook wel middenpijn genoemd.

Worden menstruatiekrampen minder naarmate ik ouder word?

Ja, primaire dysmenorroe (menstruatiekrampen zonder onderliggende medische oorzaak) worden vaak minder bij het ouder worden.

Worden menstruatiekrampen minder nadat ik een kind heb gekregen?

Sommige vrouwen melden dat hun menstruatiekrampen minder zijn geworden na het krijgen van kinderen.

Hoe pijnlijk zijn menstruatiekrampen?

De pijn van menstruatiekrampen verschilt per vrouw (en mogelijk zelfs per menstruatiecyclus). Sommige vrouwen ervaren meer pijn dan andere, zelfs als de pijn geen medische oorzaak heeft. Mogelijk hebben vrouwen met hevigere menstruatiekrampen een hoger prostaglandineniveau in hun lichaam.

Helpt chocolade bij menstruatiekrampen?

Er is weinig wetenschappelijk bewijs dat chocolade kan helpen bij menstruatiekrampen. Voor sommige vrouwen is chocolade comfortfood, dus het kan helpen om een stukje chocolade te eten.

---

Tot slot

Menstruatiekrampen kunnen tot gevolg hebben dat je tegen je menstruatie opziet, maar gelukkig kunnen pijnstillers en een paar veranderingen in levensstijl je helpen om van je menstruatiekrampen af te komen! Ook maakt de gedachte dat het maar een paar dagen duurt de pijn misschien wat draaglijker.

Merk je dat je meer pijn hebt dan je kunt verdragen, ga dan naar je arts. Ondraaglijke menstruatiekrampen kunnen een onderliggende medische oorzaak hebben waarvoor specifieke onderzoeken en behandelingen nodig zijn. Ook kan je arts je mogelijk een sterkere pijnstiller voorschrijven om je leven in deze periode van de maand gemakkelijker te maken.