Basale lichaamstemperatuur: Wat is het, hoe breng je het in kaart en meer

Als je wilt controleren wat je vruchtbare dagen zijn, is de kans groot dat je al hebt gehoord van de basale lichaamstemperatuur- of de BLT-methode. Dit is een populaire methode, omdat hij goedkoop is en gemakkelijk thuis te doen is met een thermometer. Het is echter geen perfecte methode, omdat je pas iets weet als de eicel al is vrijgekomen, wat betekent dat je vruchtbaarheidsperiode al voorbij is voor die menstruatiecyclus. Maar wat is de basale lichaamstemperatuur precies, hoe werkt het en hoe effectief is het meten ervan om je te helpen je vruchtbare dagen bij te houden? Lees verder voor alle antwoorden op je vragen over deze natuurlijke methode voor gezinsplanning.

---

Wat is basale lichaamstemperatuur?

Je basale lichaamstemperatuur (BLT) is de temperatuur van je lichaam als je volledig in rust bent. 

Sommige vrouwen volgen hun BLT om het patroon in hun vruchtbare dagen bij elke cyclus te herkennen, door een lichte stijging van hun BLT vast te stellen na de ovulatie. 

Maar als je probeert zwanger te raken, is deze methode niet altijd geschikt; je bent namelijk het meest vruchtbaar in de dagen voorafgaand aan de ovulatie en op de dag van de ovulatie zelf, dus als je de temperatuurstijging opmerkt, is je vruchtbaarheidsperiode​ al voorbij. 

Hoe kan de BLT aangeven wanneer de ovulatie plaatsvindt?

Als je ovuleert, gaat dat gepaard met lichamelijke veranderingen. Een van deze veranderingen is een toename van de BLT met ongeveer 0,2 - 0,6 °C, gedurende ten minste drie dagen. Vaak blijft deze verhoogd tot je volgende menstruatie begint en een nieuwe menstruatiecyclus aanvangt. 

Het meten van de BLT vertelt je alleen dat je al hebt geovuleerd en aangezien het eitje maar 24 uur overleeft, is het te laat om zwanger te worden tegen de tijd dat je de temperatuurstijging opmerkt. 

Als je probeert zwanger te worden, is niet alleen de dag van de ovulatie belangrijk, maar ook de dagen voorafgaand aan de ovulatie (je vruchtbaarheidsperiode). Omdat sperma tot vijf dagen kan overleven, zijn de dagen voordat je een verandering in je BLT opmerkt, dagen met hoge vruchtbaarheid waarop de kans groter is om zwanger te worden. 

Dit is waarom de BLT-methode minder geschikt kan zijn als je zwanger wilt raken. Uit onderzoeken is gebleken dat de methode slechts voor 70% betrouwbaar is, als het gaat om het voorspellen van vruchtbare dagen (tot binnen één dag)¹​. Gebruik van deze methode helpt je de cyclus te begrijpen en je kunt deze samen met een andere methode gebruiken, zoals het volgen van je baarmoederhalsslijm om een patroon te herkennen. 

Als je de meest vruchtbare dagen nauwkeurig wilt vaststellen, geeft een ovulatietest een nauwkeurigheid van minimaal 99% bij het detecteren van de LH-toename die optreedt vóór de ovulatie​. Sommige ovulatietesten detecteren ook oestrogeen, om een langere vruchtbaarheidsperiode vast te stellen - aangezien oestrogeen toeneemt voordat LH dat doet - en kunnen je helpen de kans om zwanger te worden te vergroten.  

Hoe kun je je basale lichaamstemperatuur meten en bijhouden?

• Neem elke ochtend voordat je uit bed komt je temperatuur op​. Je kunt hiervoor een digitale thermometer naast je bed leggen of een thermometer gebruiken die speciaal is ontworpen voor het meten van de BLT. 
• Probeer ervoor te zorgen dat je van tevoren drie uur ononderbroken hebt geslapen​. De resultaten zijn waarschijnlijk nauwkeuriger als je de temperatuur meet na een langere periode van ononderbroken slaap. 
• Je kunt de temperatuur oraal, vaginaal of rectaal opnemen​. Gebruik elke keer dezelfde methode voor consistente resultaten.
• Probeer de temperatuur elke dag op hetzelfde tijdstip op te nemen​. Het is het beste om de temperatuur elke dag op te nemen op hetzelfde tijdstip of daar zo dicht mogelijk bij te blijven. Dertig minuten eerder of later dan je gemiddelde tijd is nog steeds prima. Je kunt een wekker instellen om je hieraan te herinneren. De timing is belangrijk, omdat je BLT kan variëren tot 0,1 graad per uur. 
• Noteer je temperatuur op een dagelijkse grafiek​. Noteer elke dag de temperatuur op de grafiek, maar trek er geen conclusies uit voordat de cyclus voorbij is en je kunt terugkijken om een patroon te zien. 

Wat is een BLT-grafiek en hoe moet je die lezen?

Een grafiek van je basale lichaamstemperatuur is een registratie van de temperatuurmetingen die je elke ochtend doet tijdens een menstruatiecyclus. Als je terugkijkt, kun je zien wanneer je BLT veranderde, waardoor je weet wanneer je tijdens die cyclus hebt geovuleerd. Deze gegevens kunnen wat verwarring oproepen, houd dus met de volgende dingen rekening als je je BLT in kaart brengt:

• Een temperatuurverandering, meestal een stijging van ongeveer 0,2 °C, die drie dagen of langer stabiel blijft, geeft aan dat ovulatie heeft plaatsgevonden. 
• Een incidentele temperatuurverschuiving op de grafiek staat los van de ovulatie en kan het gevolg zijn van iets anders, bijvoorbeeld een ziekte of een externe oorzaak. 
• Analyseer de grafiek aan het einde van elke cyclus. 
• Registreer je BLT gedurende een paar cycli om eventuele patronen in de temperatuur te ontdekken. 
• Als je merkt dat je temperatuur 18 dagen of langer na de ovulatie hoog blijft en je menstruatie nog niet is begonnen, kan het nuttig zijn een zwangerschapstest te doen. Een aanhoudend hoge BLT na de ovulatie kan wijzen op een vroege zwangerschap. 

 

 

Wat zijn de voordelen van de basale lichaamstemperatuurmethode?

De voordelen van het gebruik van de BLT-methode zijn: 

• Het is goedkoop. 
• Het is gemakkelijk thuis te doen. 
• Het kan je helpen inzicht te krijgen in je menstruatiecyclus en vruchtbaarheid. Als je zwanger wordt, kan de BLT-grafiek je helpen bij het vaststellen van het moment van de ovulatie.    
• Er zijn geen gezondheidsrisico's of bijwerkingen. 
• Het is een methode om vast te stellen dat de ovulatie heeft plaatsgevonden.

Wat zijn de nadelen van de basale lichaamstemperatuurmethode?

Zoals eerder vermeld, kan de BLT-methode onnauwkeurig zijn¹.​

Soms levert deze misleidende resultaten op, bijvoorbeeld bij 

• ziekte 
• veranderingen in slaappatronen 
• alcoholgebruik 
• ploegendienst
• onderbroken slaapcycli 
• reizen
• gebruik van bepaalde medicijnen 

Een ander nadeel is dat de BLT je niet vertelt wanneer je vruchtbaarheidsperiode is aangebroken - dat weet je pas na de ovulatie, en dan is je vruchtbaarheidsperiode al afgelopen. Dit betekent dat de methode alleen goed werkt als je een regelmatige cyclus hebt, die je een paar maanden kunt volgen totdat je een patroon ziet ontstaan.

Kun je de basale lichaamstemperatuur gebruiken om te weten of je zwanger bent?

Als je BLT stijgt en 18 dagen of langer verhoogd blijft, kan dit een vroege indicator van zwangerschap​ zijn. Als je merkt dat je BLT is gestegen en niet meer daalt, kun je een zwangerschapstest doen. Hoewel de stijging van de BLT kan betekenen dat je zwanger bent, is het goed om dit te bevestigen met een zwangerschapstest. 

Als je niet wilt wachten tot je gemiste menstruatie om te weten of je zwanger bent, kun je al 6 dagen voordat de menstruatie normaal gesproken zou beginnen, een zwangerschapstest doen. Dat wil zeggen 5 dagen vóór de dag waarop je verwacht dat je menstruatie begint. Met de Clearblue Zwangerschapstest Ultravroeg kan in 79% van de gevallen een zwangerschap 6 dagen vóór je gemiste menstruatie worden gedetecteerd.

Wanneer moet je naar een arts?

Hoewel het meten van je BLT geen gezondheidsrisico's oplevert, is je prenatale gezondheid belangrijk voor de gezondheid van de baby, dus we adviseren een arts te raadplegen voordat je probeert zwanger te worden.

Veelgestelde vragen over basale lichaamstemperatuur

Wat moet je basale lichaamstemperatuur zijn als je ovuleert?

De meeste vrouwen merken een verandering op van 0,2 - 0,6 °C, maar de vruchtbare dagen (tot binnen één dag) zijn slechts bij tot 70% van de cycli nauwkeurig te voorspellen¹​.

Wat is de basale lichaamstemperatuur tijdens de vroege zwangerschap?

Er is geen specifieke temperatuur om een vroege zwangerschap vast te stellen, maar je BLT zal na de ovulatie gedurende 18 dagen of langer verhoogd blijven.

Hoe weet je op basis van je basale lichaamstemperatuur of je zwanger bent?

Als je een continu verhoogde BLT opmerkt na de ovulatie, gedurende 18 dagen of langer, kan dit betekenen dat je zwanger bent.

Kun je de basale lichaamstemperatuur meten met een gewone thermometer?

Je kunt een in de winkel verkrijgbare digitale thermometer gebruiken om de BLT te volgen, maar het moet wel een thermometer zijn die kleine veranderingen tot op de tiende van een graad laat zien. Je kunt ook speciale BLT-thermometers gebruiken, waarbij vaak wordt beweerd dat ze je vruchtbare dagen kunnen voorspellen. Uit onderzoeken is echter gebleken dat er weinig gegevens zijn gepubliceerd over de werkzaamheid van dergelijke apparaten. Let er wel op dat je geen oor- of voorhoofdthermometer gebruikt, want hiervan is vastgesteld dat ze onnauwkeurige BLT-metingen produceren.

De BLT-methode kan een handige manier zijn om inzicht te krijgen in je vruchtbaarheid, maar als je probeert zwanger te worden, is het waarschijnlijk de moeite waard om via een andere manier je vruchtbaarheid te meten. Als je zwanger wilt worden en je vruchtbaarheidsperiode nauwkeurig wilt bepalen, is de meest nauwkeurige thuismethode het volgen van je vruchtbaarheidshormonen. Dit kun je doen met een ovulatietest.