Heeft stress invloed op je kansen om zwanger te worden?

Je hebt misschien gehoord dat stress je kansen om zwanger te worden kan beïnvloeden, maar klopt dit? Er zijn aanwijzingen dat atleten en vrouwen met een lage hormoonproductie, zoals vrouwen met eetstoornissen, een hoger niveau van het stresshormoon cortisol hebben, wat het vrijkomen van een eicel kan beïnvloeden.
We hebben het hier echter over ongewoon hoge stressniveaus, of misschien chronische stress (later gaan we hier dieper op in), en niet de dagelijkse angst die we allemaal kunnen voelen als we ons voorbereiden op een belangrijke vergadering, de bus missen of te maken hebben met een drama in ons gezin of sociaal leven. Zelfs de extra stress die we ervaren tijdens de coronapandemie is nog steeds wat wetenschappers normaal zouden vinden, althans voor de meeste mensen. Als je meer wilt weten over stress en hoe je ermee om kunt gaan, kijk dan eens op de website van Mental Health America. 

We gaan het hebben over de vraag of stress de vruchtbaarheid beïnvloedt en wat dat voor jou betekent. 

Wat is stress en wat doet het met je lichaam?

Tal van zaken kunnen stress veroorzaken: deadlines, reizen, familieproblemen, spreken in het openbaar, examens en zelfs koken voor iemand belangrijks. Het is iets heel persoonsgebonden, want iets wat jou stress bezorgt, bezorgt je partner of beste vriend misschien niet zo veel stress, en wat hen stress bezorgt, bezorgt jou misschien niet eens stress. 

Maar ook al is de oorzaak van stress heel persoonlijk, verrassend genoeg reageert ons lichaam op dezelfde manier op die stress. Je kunt het zien als je vecht-of-vluchtreactie en het is de manier waarop je lichaam omgaat met uitdagende situaties. Als je gestrest bent, ervaart je lichaam het volgende: 

• hormonale veranderingen (waaronder verhoogd cortisol);
• ademhalingsveranderingen (je merkt misschien onregelmatige ademhalingspatronen op);
• cardiovasculaire veranderingen (bijv. hartkloppingen);
• veranderingen in het zenuwstelsel (sommige mensen melden trillen of zweten op momenten van stress)¹.

Ken je dat gevoel wanneer je handpalmen zweten, je hartslag omhoog gaat en je wat sneller ademhaalt? Dat is de reactie van je lichaam op stress. Het kan je ook extra energie geven (dankzij het hormoon adrenaline¹). Het is niet leuk, maar het is de manier waarop onze voorouders wisten te overleven. Stress hielp ons gevaarlijke situaties te ontvluchten.

Maar er is een keerzijde aan hoge niveaus van stress, en dan vooral chronische stress. Normaal gesproken keert je lichaam terug naar een normale toestand zodra datgene wat je stress bezorgt niet langer een risico voor je is, maar als bepaalde stressfactoren altijd aanwezig zijn, blijft je lichaam in een constante staat van 'vechten of vluchten'. Als je bijvoorbeeld onder grote druk staat op je werk en het moeilijk vindt om over een lange periode alles op een rijtje te houden of als je al een heel druk gezinsleven hebt met een drukke agenda, kan stress niet alleen je emotionele en mentale gezondheid beïnvloeden, maar ook je fysieke gezondheid. Chronische stresssymptomen zijn onder andere: 

• hoofdpijn;
• een verstoord slaappatroon;
• spierspanning;
• spijsverteringsproblemen; 
• veranderingen in libido; 
• hoge bloeddruk.²

Het goede nieuws is dat de stress die de meesten van ons in hun leven ervaren, kan worden beheerst met ontspanningstechnieken, lichaamsbeweging, een gezond eetpatroon en zelfs met hulp van een therapeut. Als je je overweldigd voelt door gevoelens van stress, raden we je aan om met je arts te praten. Je gestrest voelen komt veel vaker voor dan veel mensen denken en zij kunnen je informatie en hulp bieden. 

Nu vraag je je misschien af wat het bovenstaande met vruchtbaarheid te maken heeft?

Hoe kan stress de vruchtbaarheid beïnvloeden?

Je hebt misschien gehoord dat stress je kansen om zwanger te worden kan beïnvloeden en dat je alleen maar even uit je normale routine hoeft te stappen, bijvoorbeeld een ontspannend weekendje weg of een tropische vakantie, om er onverwacht achter te komen dat je zwanger bent.

De waarheid is dat een beetje stress van tijd tot tijd je vruchtbaarheid niet zou mogen beïnvloeden, maar er is wel een verband tussen extreme niveaus van chronische stress en vruchtbaarheid.

Als je lijdt aan ernstige chronische stress, kunnen er twee dingen gebeuren die je kansen om zwanger te worden, beïnvloeden:

• een verminderde zin in seks;
• anovulatie.

Een verminderde zin in seks kan verontrustend zijn, vooral als je zwanger probeert te worden, en er is een duidelijke reden: je hebt geen zin om te vrijen, dus je vrijt niet genoeg om zwanger te worden.

Anovulatie, wanneer er geen eicel vrijkomt, is daarentegen ingewikkelder. Als je niet ovuleert, kun je niet zwanger worden. Chronische of extreme stress kan de ovulatie daadwerkelijk verstoren.

Maar waarom? De ovulatie is afhankelijk van twee hormonen die in de hypofyse worden geproduceerd: follikelstimulerend hormoon (FSH) en luteïniserend hormoon (LH). Door overmatige fysieke of emotionele stress kan de hypofyse worden aangetast en de productie van deze hormonen worden verstoord, waardoor het eitje niet vrijkomt.

En de ovulatie kan niet alleen uitblijven vanwege overmatige mentale stress, maar ook fysieke stress voor het lichaam, zoals te veel lichaamsbeweging.

Stress en proberen zwanger te worden

Proberen zwanger te worden, kan uiteindelijk voor veel stellen een stressvolle tijd zijn en de stress komt meestal doordat het na een aantal maanden nog niet gelukt is om zwanger te worden. Sommige vrouwen of stellen zetten zichzelf onder druk om zwanger te worden omdat het zo belangrijk voor hen is. Neem een kijkje bij de Conceivinghood-campagne van Clearblue om verhalen van anderen te lezen en je verhaal te delen met anderen.

Hoewel het heel normaal is dat het eventjes duurt om zwanger te worden, komen sommige stellen onder druk te staan naarmate er maanden voorbijgaan zonder dat positieve lijntje op de zwangerschapstest.

Dan is er ook nog de stress die stellen kunnen voelen door het frequent en getimed vrijen terwijl ze proberen zwanger te worden. Sommigen leggen een verband tussen de stress van zwanger worden en onvruchtbaarheid, maar soms worden stellen bijvoorbeeld niet zwanger omdat ze niet weten wanneer ze moeten vrijen. In dat geval kan een ovulatietest van pas komen. 

Ovulatietesten kunnen de stress van het proberen zwanger te worden verlichten

Ovulatietesten kunnen je zelfs helpen door nauwkeurig aan te geven wanneer je gaat ovuleren. Dit maakt het gemakkelijker om te plannen wanneer je moet vrijen, zodat je zwanger kunt worden. Sommige mensen denken dat het timen van vrijen meer stress kan geven, maar anderen zeggen dat ze door deze informatie meer controle hebben en zich proactiever kunnen opstellen bij het zwanger worden.

In een onderzoek van professor William Ledger en Clearblue® in 2013 werd aangetoond dat het gebruik van ovulatietesten niet stressvoller was dan proberen zwanger te worden zonder ovulatietesten³. Van de groep vrouwen die deelnam aan het onderzoek werd 77% meer vrouwen zwanger in de testgroep die ovulatietesten gebruikte dan in de groep die ze niet gebruikte.

We vatten het even samen:

Chronische of extreme stress kan een ravage aanrichten in je lichaam. Het kan je gezondheid aantasten en het kan je vruchtbaarheid en kansen om zwanger te worden, beïnvloeden. Het is belangrijk om goed voor jezelf te zorgen en je stressniveau te verlagen waar mogelijk. Stress zou echter geen directe invloed mogen hebben op je vermogen om zwanger te worden. Het zijn de indirecte effecten, zoals een verminderd libido en anovulatie die een impact kunnen hebben.

Ovulatietesten maken het giswerk overbodig om te weten wanneer het juiste moment is om te vrijen, en in tegenstelling tot oude fabels is het gebruik van ovulatietesten niet stressvoller dan proberen zwanger te worden zonder ovulatietesten. Praat altijd met je arts of therapeut als je je zorgen maakt over chronische stress, maar weet dat gewone dagelijkse stress, en zelfs een beetje pandemische stress, heel normaal is als je probeert om zwanger te worden.